Maraming wikang ginagamit sa ating bansa. Mayroong wika ang iba't ibang rehiyon. Walo ang itinuturing na pangunahing wika sa Pilipinas: Tagalog, Cebuano, Ilokano, Hiligaynon, Bikol, Waray, Kapampangan, at Pangasininense (Panggalatok). Ang pananakop sa ating bansa ay nagbunga rin ng mga Pilipinong matatas magsalita ng Espanyol at Ingles. Ang maraming Intsik sa ating bansa at ang mga Pilipinong malapit ang kaugnayan sa kanila ay gumagamit ng wikang Intsik.
Mahaba at mainit ang kasaysayan ng ating pagnanais na magkaroon ng isang wikang pambansa. Ayon kay Bro. Andrew Gonzales, malinaw sa Konstitusyon ng Biak-na-Bato na “Tagalog ang magiging wikang pambansa ng Republika ng Pilipinas.” Bagamat may ilang tulad nina Bonifacio, Jacinto, Rizal, atbp. na gumamit ng Tagalog, higit na marami sa mga namuno sa bansa ang gumamit ng wikang Espanyol. Maging ang mga propaganda laban sa Kastila ay gumamit din ng wikang Espanyol. Sa pagtatatag ng rebolusyonaryong pamahalaan ng 1898, nilinaw sa Konstitusyon ng Unang Republika na:
“The use of the languages spoken in the Philippines is optional. It can only be regulated by law, and solely as regards acts of public authorities and judicial affairs. For these acts, the Spanish language sha be used for the present.”
Sa pamamagitan ng artikulong ito sa Konstitusyon, napalitan ng Espanyol ang Tagalog bilang opisyal na wika, at ang Tagalog ay napantay sa iba pang wika sa bansa na maaari ring pagpilian.
Noong panahon ng pananakop ng mga Kastila, ang mga naging opisyal na wika ay Espanyol at Ingles. Habang nagiging higit na popular ang Ingles, nagkaroon ng mga pag-aaral at pagtatalo kung ano ang dapat maging opisyal na wika ng mga Pilipino. Nagkaisa ang mga nakararami na hindi nararapat ang paggamit ng Ingles o ng Espanyol, mga wikang dayuhan, bilang opisyal na wika. Maraming nagmungkahing Tagalog ang nararapat gamitin.
Ngunit sa Konstitusyon ng 1935, iba ang probisiyon ukol sa wika:
“The National Assembly shall take steps toward the development and adoption of a common national languages. Until otherwise provided by law, English and Spanish shall continue as official languages.”
Noong 1937, nilagdaan ni Pangulong Quezon ang Executive Order Blg. 134 na nagsaad na Tagalog ang magiging batayan ng wikang pambansa. Pinagtibay ang pasiyang ito ng Konstitusyon ng Ikalawang Republika ng Pilipinas noong 1943. Kaya't sa pamumuno ng Surian ng Wikang Pambansa, sinimulang idebelop ang wikang Tagalog upang maging wikang pambansa. Noong 1959, ang wikang pambansang batay sa Tagalog ay tinaguriang Pilipino. Marami ang tumutol sa paggamit ng Tagalog bilang batayan ng wikang pambansa, at naipahayag ang mga pagtutol sa Constitutional Convention ng 1973. Matapos ang mahabang pagtatalo, napagkaisahan ding Ingles at Pilipino ang gagamiting mga wikang pambansa, ngunit idedebelop rin ang wikang Filipino.
At nakapaloob sa Konstitusyon noong 1986, na pinagtibay ng mga mamamayang Pilipino noong 1987, na ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino.
Kung makukuha marahil sa pagtatalaga ng batas ang pagkakaron ng wikang pambansa, nabubuklod na tayo ngayon ng isang wika. Ngunit hindi marahil makatotohanan ang ganitong paraan; marahil ay kailangang bigyan ng panahon na yumabong ang wika bilang natural na pagtugon sa pangangailangan ng mga taong gumagamit nito.
Ano ba ang Filipino? Ito ba ang wikang ginagamit sa kasalukuyan?
Hanggang ngayon ay pinagtatalunan pa kung ano ang “Filipino”. Ayon kay Dr. Ponciano Pineda, direktor ng Linangan ng mga Wika sa Pilipinas, ang Filipino ay ang dating Pilipino. At ang Pilipino, kung matatandaan natin, ay batay sa Tagalog. Ayon naman sa paglalarawan ni Dr. Ernesto Constantino, propesor ng linggwistika sa UP, ang wika raw na mabubuo sa pamamagitan ng paraang unibersal, o ang wikang Filipino na siyang wikang nilalayong idebelop, ay “isang natural na wika na aktuwal na sinasalita ngayon ng maraming Pilipino, lalo na kung ang basehang wika ay ang tinatawag naming Pilipino ng UP. Ito ang Pilipinong ginagamit hindi lang sa Katagalugan at Kamaynilaan kundi pati sa mga rehiyon na ang katutubo o dominanteng wika ay hindi Tagalog.” Ayon kay Prop. Jesus Fer. Ramos ng UP, “sa variety ng Filipino sa Kabikulan, malaki ang impluwensiya ng iba't ibang wika at mga dayalek dito lalo na ng Bikol Naga at Bikol Legaspi... Ang variety ng Filipino sa Kabisayaan, i.e. sa Cebu, Iloilo at Dumaguete City ay naiimpluwensiyahan ng Hiligaynon/Ilonggo at Cebuano. Ang impluwensiya ng Cebuano ay malakas din sa variety ng Filipino na sinasalita sa Davao City, Zamboanga, Surigao, at Butuan City. Bagamat ang sa Surigao at Butuan Filipino ay may impluwensiya ng Butuanon at iba pang mga wika rito. Ang mga uring ito ng Filipino ay may iba-ibang degri ng baryasyon. Ang baryasyong ito ay nasa intonasyon, nasa bigkas, nasa mga salita o leksikon, hindi man ay nasa ponolohiya, morpolohiya, sintaktika at semantika.” Kapansin-pansing maraming elemento at sangkap ang variety ng mga ito na galing sa mga wikang nakaimpluwensiya kung ikukumpara sa Filipinong ginagamit sa Kamaynilaan na mas malaki ang impluwensiya ng Ingles (at Kastila). Sa kawalan ng detalyadong paglalarawan ng mga variety na tinitukoy ni Prop. Ramos, mahirap isipin ng isang taga-Maynila kung ano ang mga ito at kung ano ang mga ponema, morpema, atbp. na kumon sa mga variety na maaaring gawing batayan ng pagkakaunawaan ng mga Pilipinong buhat sa iba't ibang rehiyon ng bansa. Maaari nating pansamantalang pagtuunan ng pansin ang Filipino dito sa Kamaynilaan. Pinakinggan ni Santos-Cuyugan ang talumpating impromptu ng dalawampu't siyam niyang mga estudyante. Pinabayaan niya ang mga itong pumili ng wikang gagamitin. Ilan sa mga halimbawa ng pariralang ginamit ng mga estudyante ay:
“marami akong cherished possessions”
“halos every night kailangang pakinggan ko”
“basta siguro nakakahelp litle by litle”
“iyong mga out of town, every summer naman”
“bale at the same time maaalagaan ko ang baby”
“so iyan ang ginagawa ko this summer”
Kailangan pa ang higit na masaklawang obserbasyon ng wikang ginagamit sa kasalukuyan ngunit batay sa mga halimbawang nakuha ni Santos-Cuyugan sa kanyang pag-aaral, mukhang tama yata ang obserbasyon ni G. Vito C. Santos na labis na ang impluwensiya ng Ingles sa wikang pambansa.
Batay sa iba't ibang pananaliksik, maobserbahan ang lumalawak na paggamit ng Filipino. Ayon kina Pascasio at Hidalgo, sa kanilang eksperimentong naglayong tukuyin ang iba't ibang salik sa paggamit ng wika ng mga estudyante sa Ateneo de Manila University, St. Theresa's College, at University of Santo Tomas, napag-alamang higit ang paggamit ng Filipino kaysa Ingles sa bahay, higit ang paggamit ng Ingles kaysa Filipino sa paaralan, at timbang ang paggamit ng Filipino at Ingles sa mga pagtitipon. Ganito rin ang napuna ni Banaag sa kanyang pag-aaral na ginawa ukol sa paggamit ng wika ng kanyang mga estudyante sa UP. Isang mahalagang konklusyon ay ang higit na masaklaw at malimit na paggamit ng Filipinong may kahalong Ingles ng mga nakababata.* Sa dahilang ang direksiyong tinutungo ng wikang Filipino ay magkahalong Pilipino at Ingles, nararapat na itakda na ang mga pamantayan. Tutol ako sa paggamit ng “pidgin English” na baka siyang kahinatnan ng Filipino.
* Para sa mga estudyanteng kabilang sa pag-aaral ni Banaag, ang wikang Filipino ay ang wikang Pilipino. Sa isang higit na masaklaw na pananaliksik na isinagawa ni Casambre ukol sa paggamit ng wika ng mga titser sa buong Pilipinas, napuna niyang pareho para sa mga titser na taal na Tagalog ang wikang Tagalog at ang wikang Pilipino.
Mga Sanggunian:
Agravante, Josefina A. Komunikasyong Pasalita (Unang Edisyon). UP Press, 1990.
Mahaba at mainit ang kasaysayan ng ating pagnanais na magkaroon ng isang wikang pambansa. Ayon kay Bro. Andrew Gonzales, malinaw sa Konstitusyon ng Biak-na-Bato na “Tagalog ang magiging wikang pambansa ng Republika ng Pilipinas.” Bagamat may ilang tulad nina Bonifacio, Jacinto, Rizal, atbp. na gumamit ng Tagalog, higit na marami sa mga namuno sa bansa ang gumamit ng wikang Espanyol. Maging ang mga propaganda laban sa Kastila ay gumamit din ng wikang Espanyol. Sa pagtatatag ng rebolusyonaryong pamahalaan ng 1898, nilinaw sa Konstitusyon ng Unang Republika na:
“The use of the languages spoken in the Philippines is optional. It can only be regulated by law, and solely as regards acts of public authorities and judicial affairs. For these acts, the Spanish language sha be used for the present.”
Sa pamamagitan ng artikulong ito sa Konstitusyon, napalitan ng Espanyol ang Tagalog bilang opisyal na wika, at ang Tagalog ay napantay sa iba pang wika sa bansa na maaari ring pagpilian.
Noong panahon ng pananakop ng mga Kastila, ang mga naging opisyal na wika ay Espanyol at Ingles. Habang nagiging higit na popular ang Ingles, nagkaroon ng mga pag-aaral at pagtatalo kung ano ang dapat maging opisyal na wika ng mga Pilipino. Nagkaisa ang mga nakararami na hindi nararapat ang paggamit ng Ingles o ng Espanyol, mga wikang dayuhan, bilang opisyal na wika. Maraming nagmungkahing Tagalog ang nararapat gamitin.
Ngunit sa Konstitusyon ng 1935, iba ang probisiyon ukol sa wika:
“The National Assembly shall take steps toward the development and adoption of a common national languages. Until otherwise provided by law, English and Spanish shall continue as official languages.”
Noong 1937, nilagdaan ni Pangulong Quezon ang Executive Order Blg. 134 na nagsaad na Tagalog ang magiging batayan ng wikang pambansa. Pinagtibay ang pasiyang ito ng Konstitusyon ng Ikalawang Republika ng Pilipinas noong 1943. Kaya't sa pamumuno ng Surian ng Wikang Pambansa, sinimulang idebelop ang wikang Tagalog upang maging wikang pambansa. Noong 1959, ang wikang pambansang batay sa Tagalog ay tinaguriang Pilipino. Marami ang tumutol sa paggamit ng Tagalog bilang batayan ng wikang pambansa, at naipahayag ang mga pagtutol sa Constitutional Convention ng 1973. Matapos ang mahabang pagtatalo, napagkaisahan ding Ingles at Pilipino ang gagamiting mga wikang pambansa, ngunit idedebelop rin ang wikang Filipino.
At nakapaloob sa Konstitusyon noong 1986, na pinagtibay ng mga mamamayang Pilipino noong 1987, na ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino.
Kung makukuha marahil sa pagtatalaga ng batas ang pagkakaron ng wikang pambansa, nabubuklod na tayo ngayon ng isang wika. Ngunit hindi marahil makatotohanan ang ganitong paraan; marahil ay kailangang bigyan ng panahon na yumabong ang wika bilang natural na pagtugon sa pangangailangan ng mga taong gumagamit nito.
Ano ba ang Filipino? Ito ba ang wikang ginagamit sa kasalukuyan?
Hanggang ngayon ay pinagtatalunan pa kung ano ang “Filipino”. Ayon kay Dr. Ponciano Pineda, direktor ng Linangan ng mga Wika sa Pilipinas, ang Filipino ay ang dating Pilipino. At ang Pilipino, kung matatandaan natin, ay batay sa Tagalog. Ayon naman sa paglalarawan ni Dr. Ernesto Constantino, propesor ng linggwistika sa UP, ang wika raw na mabubuo sa pamamagitan ng paraang unibersal, o ang wikang Filipino na siyang wikang nilalayong idebelop, ay “isang natural na wika na aktuwal na sinasalita ngayon ng maraming Pilipino, lalo na kung ang basehang wika ay ang tinatawag naming Pilipino ng UP. Ito ang Pilipinong ginagamit hindi lang sa Katagalugan at Kamaynilaan kundi pati sa mga rehiyon na ang katutubo o dominanteng wika ay hindi Tagalog.” Ayon kay Prop. Jesus Fer. Ramos ng UP, “sa variety ng Filipino sa Kabikulan, malaki ang impluwensiya ng iba't ibang wika at mga dayalek dito lalo na ng Bikol Naga at Bikol Legaspi... Ang variety ng Filipino sa Kabisayaan, i.e. sa Cebu, Iloilo at Dumaguete City ay naiimpluwensiyahan ng Hiligaynon/Ilonggo at Cebuano. Ang impluwensiya ng Cebuano ay malakas din sa variety ng Filipino na sinasalita sa Davao City, Zamboanga, Surigao, at Butuan City. Bagamat ang sa Surigao at Butuan Filipino ay may impluwensiya ng Butuanon at iba pang mga wika rito. Ang mga uring ito ng Filipino ay may iba-ibang degri ng baryasyon. Ang baryasyong ito ay nasa intonasyon, nasa bigkas, nasa mga salita o leksikon, hindi man ay nasa ponolohiya, morpolohiya, sintaktika at semantika.” Kapansin-pansing maraming elemento at sangkap ang variety ng mga ito na galing sa mga wikang nakaimpluwensiya kung ikukumpara sa Filipinong ginagamit sa Kamaynilaan na mas malaki ang impluwensiya ng Ingles (at Kastila). Sa kawalan ng detalyadong paglalarawan ng mga variety na tinitukoy ni Prop. Ramos, mahirap isipin ng isang taga-Maynila kung ano ang mga ito at kung ano ang mga ponema, morpema, atbp. na kumon sa mga variety na maaaring gawing batayan ng pagkakaunawaan ng mga Pilipinong buhat sa iba't ibang rehiyon ng bansa. Maaari nating pansamantalang pagtuunan ng pansin ang Filipino dito sa Kamaynilaan. Pinakinggan ni Santos-Cuyugan ang talumpating impromptu ng dalawampu't siyam niyang mga estudyante. Pinabayaan niya ang mga itong pumili ng wikang gagamitin. Ilan sa mga halimbawa ng pariralang ginamit ng mga estudyante ay:
“marami akong cherished possessions”
“halos every night kailangang pakinggan ko”
“basta siguro nakakahelp litle by litle”
“iyong mga out of town, every summer naman”
“bale at the same time maaalagaan ko ang baby”
“so iyan ang ginagawa ko this summer”
Kailangan pa ang higit na masaklawang obserbasyon ng wikang ginagamit sa kasalukuyan ngunit batay sa mga halimbawang nakuha ni Santos-Cuyugan sa kanyang pag-aaral, mukhang tama yata ang obserbasyon ni G. Vito C. Santos na labis na ang impluwensiya ng Ingles sa wikang pambansa.
Batay sa iba't ibang pananaliksik, maobserbahan ang lumalawak na paggamit ng Filipino. Ayon kina Pascasio at Hidalgo, sa kanilang eksperimentong naglayong tukuyin ang iba't ibang salik sa paggamit ng wika ng mga estudyante sa Ateneo de Manila University, St. Theresa's College, at University of Santo Tomas, napag-alamang higit ang paggamit ng Filipino kaysa Ingles sa bahay, higit ang paggamit ng Ingles kaysa Filipino sa paaralan, at timbang ang paggamit ng Filipino at Ingles sa mga pagtitipon. Ganito rin ang napuna ni Banaag sa kanyang pag-aaral na ginawa ukol sa paggamit ng wika ng kanyang mga estudyante sa UP. Isang mahalagang konklusyon ay ang higit na masaklaw at malimit na paggamit ng Filipinong may kahalong Ingles ng mga nakababata.* Sa dahilang ang direksiyong tinutungo ng wikang Filipino ay magkahalong Pilipino at Ingles, nararapat na itakda na ang mga pamantayan. Tutol ako sa paggamit ng “pidgin English” na baka siyang kahinatnan ng Filipino.
* Para sa mga estudyanteng kabilang sa pag-aaral ni Banaag, ang wikang Filipino ay ang wikang Pilipino. Sa isang higit na masaklaw na pananaliksik na isinagawa ni Casambre ukol sa paggamit ng wika ng mga titser sa buong Pilipinas, napuna niyang pareho para sa mga titser na taal na Tagalog ang wikang Tagalog at ang wikang Pilipino.
Mga Sanggunian:
Agravante, Josefina A. Komunikasyong Pasalita (Unang Edisyon). UP Press, 1990.
Casambre, Alejandro J., “The Filipino Teacher as Multilingual Communicator,” kopyang mimyograp, Unibersidad ng Pilipinas, 1988.
Constantino, Ernesto, “Ang Universal Approach at ang Wikang Pambansa ng Pilipinas,” Filipino o Pilipino? Mga Bagong Babasahin sa Pambansang Wika at Literatura. Constantino, Ernesto, Rogelio Sikat at Pamela Cruz (mga patnugot). Manila, Philippines: Rex Book Store, 1974, pp.17-31.
Gonzales, Andrew B. FSC. Language and Nationalism. Quezon City, Philippines: Ateneo de Manila University Press, 1980.
Ramos, Jesus Fer., “Ang Wikang Pilipino Bilang Wikang Pambansa,” kopyang mimyograp, Unibersidad ng Pilipinas, 1988.
Salvador, Ma.Rita F. at Carlos D. Santos-Cuyugan, “A Comparison of the Old Tagalog and New Pilipino Language Lexicons,” isang pag-aaral para sa speech 204, Unibersidad ng Pilipinas, ikalawang semestre, 1988-89.
Santiago Alfonso O. Panimulang Linggwistika. Manila, Philippines: Rex Book Store, 1979.
Santos, Vito C., “Labis na Impluwensiya ng Ingles sa Wikang Pambansa,” makinilyadong kopya, 1989.
Santos-Cuyugan, Carlos D., “A Study on the Frequency of Code Switching Among UP Students,” isang
pag-aaral para sa speech 204, Unibersidad ng Pilipinas, ikalawang semestre, 1988-89.
--------------------------------- “A Study on the Relationship between Articulation and Two Related Variables,” hindi nalathalang pananaliksik, Unibersidad ng Pilipinas, 1987.
Constantino, Ernesto, “Ang Universal Approach at ang Wikang Pambansa ng Pilipinas,” Filipino o Pilipino? Mga Bagong Babasahin sa Pambansang Wika at Literatura. Constantino, Ernesto, Rogelio Sikat at Pamela Cruz (mga patnugot). Manila, Philippines: Rex Book Store, 1974, pp.17-31.
Gonzales, Andrew B. FSC. Language and Nationalism. Quezon City, Philippines: Ateneo de Manila University Press, 1980.
Ramos, Jesus Fer., “Ang Wikang Pilipino Bilang Wikang Pambansa,” kopyang mimyograp, Unibersidad ng Pilipinas, 1988.
Salvador, Ma.Rita F. at Carlos D. Santos-Cuyugan, “A Comparison of the Old Tagalog and New Pilipino Language Lexicons,” isang pag-aaral para sa speech 204, Unibersidad ng Pilipinas, ikalawang semestre, 1988-89.
Santiago Alfonso O. Panimulang Linggwistika. Manila, Philippines: Rex Book Store, 1979.
Santos, Vito C., “Labis na Impluwensiya ng Ingles sa Wikang Pambansa,” makinilyadong kopya, 1989.
Santos-Cuyugan, Carlos D., “A Study on the Frequency of Code Switching Among UP Students,” isang
pag-aaral para sa speech 204, Unibersidad ng Pilipinas, ikalawang semestre, 1988-89.
--------------------------------- “A Study on the Relationship between Articulation and Two Related Variables,” hindi nalathalang pananaliksik, Unibersidad ng Pilipinas, 1987.
4 comments:
Hindi ba dapat English ang priority sa mga paaralan?
dapat lang na filipino ang gamit natin, hindi mo na kailangan ng ingles dahil nasa bansa ka ng mga filipino., kung nasa america ka doon ka mag-ingles.
oo nga .. dapat nating mahalin ang siling atin.!!!
oo nga .. dapat nating mahalin ang sariling atin.!!!
Post a Comment