pamamagitan ng tayutay at talinghaga.
A. Naiiba ang tula sa prosa dahil sa natatanging gamit ng wika. Kung lakad ang prosa, sayaw naman ang tula. Nang-aagaw ng pansin ang paraan ng pagkakasulat ng tula. Parang mausok na kaligiran. Dinadala ang mga mambabasa sa ecstasy.
B. Kalakasang matawag na poetiko ang isang tekstong nasa prosa. Ngunit madalas kaysa hindi, isang kapintasang matawag na prosaic ang iang tula. Katumbas na ito ng paggiging mahinang klase ng tula.
II. Puwedeng matukoy ang katangian at mapag-aaralan ang gamit ng mga tayutay
at talinghaga.
A. Sa saligang pakahulugan, ang talinghaga ay ang paglalangkap ng dalawa o higit pang dalumat sa iisang pahayag na pangwika Sa madaling sabi, isang uri ng distorsiyon ang ipinapahayag sa wika.
B. Sinasalamin nito ang pagkaunawa ng tao sa mga penomenon sa kaniyang masalimuot na kapaligiran. Isa itong pag-unawa o pag-angkin sa realidad.
III. Ekspresyon ng personal na estilo o estitika na makata ang paraan ng paggamit niya ng talinghaga. Sa mas malawak na pananaw, maaaring maipahayag ng paraan ng paggamit niya ng talinghaga ang zeitgeist o diwa ng kaniyang henerasyon.
A. Isinisilang ang talinghaga na mahigpit na kaugnay ng kaniyang lipunan, malay man o hindi ang makata.
B. Maraming salik ang proseso ng pagkabuo ng sistema ng talinghaga ng isang makata o isang henerasyon ng mga makata. Halimbawa, tradisyon, dayuhang impluwensiya, tunggalian ng henerasyon, talento.
IV. Halimbawa ng mg Tayutay at Tula
SIMILE
Tila malaking praskong
Tigib sa alitaptap
Ang langit(Rio Alma)
METAPHOR
MouseAPOSTROPHE/PERSONIFICATION
Arnel S. Vitor
Umangkas sa 'yong likod
Ang tipa ng isipan;
Worlwide na ang nalibot
Wari'y sansaglit lamang
1. Lumang tulang Tagalog
Katitibay ka tulos
Sakaling datnang agos
Ako'y mumunting lumot
Sa iyo'y pupulupot.
2. FLORANTE AT LAURA
Francisco "Balagtas" Baltazar
na ang wika'y "Laurang aliw niring budhi,
paalam ang abang kandong ng pighati."
3. KUWITIS
Allan Popa
Hindi ito isang hamon.
Alam kong wala akong laban
sa lawak ng iyong saklaw.
Huwag mo sanang akalaing
pana akong nakapuntirya. Pagkat
wala akong hinahasang tulis.
Iisa ang aking buhay.
At iisa ang pangarap:
ang matayog na pumailanlang
sa himpapawid. Kung iisa rin
ang pagkakataon mong magkatinig,
hindi ba't pipilitin mo ring
maisigaw ito sa ibabaw ng lahat?
Ang iisang katagang pahayag
ng naipong hinanakit.
Hindi ang matayog mong kaharian
ang hangad abutin ng aking pagsirit.
Ngunit nais ko ring magbasakali.
Alam kong kamatayan ang rurok
ng aking lipad. Ngunit hindi ba't ito
ang tanging paraan upang sumalangit?
SYNEDOCHE/METONYMY
Musa Insurekta
Hindi ako magtatanong kung kailan ka darating
Wala ka man sa paningin, ang buhok mo'y lumulugay
Na mithiin sa puso kong nangangarap ng bituing
Nagliliyab sa sentido ng lahat ng walang malay.
Hindi ako naghahangad na lagi ka sa tabi ko:
Di man kita nayayakap, ang tinig mo'y umiigkas
Na kamao sa dibdib kong may kidlat na lumulukso't
Nagnanais na tumarak sa bungo ng mararahas
Pagkat ako ang sugatang mandirigmang umiibig
Sa paglaya, ang puso ko'ymaghahanap ng paglingap
Sa awit mong nanghihiram ng indayog sa talahib.
At sa tuwing ang puso ko'y nangangarap ng balikat,
Ay alam kong nariyan kang may pulbura ang harana;
Awit akong magliliyab sa ngalan mo, Alma Rosa...
IRONY/PARADOX/OXYMORON
Kaunting bato
Kaunting semento
Monumento
- Pete Lacaba
narinig sa baya'y isang piping gulo
na umalingawngaw hanggang sa palasyo.
- Balagtas
Katiwala ako't ang iyong kariktan,
Kapilas ng langit anaki'y matibay;
Tapat ang puso mo't di nagunamgunam
Na ang paglililo'y nasa kagandahan
- Balagtas
RHETORICAL QUESTION
Anong gagawin ko sa ganitong bagay?
Ang sinta ko kaya'y bayaang mamatay?
APHORISM
Kung maikli ang kumot
Matutong mamaluktot.
Kung kakandu-kanduli rin
ay huwag nang paglayagin
pagkat dito man sa atin
may kanduli't may ayungin.
Ang tamang magsukli
Marami ang sukli.
MAPAGLANGKAP NA HARAYA
Alamat
May katutubong Itneg
Naging Kristiyanong tinig
Nagturo ng matuwid
At buhay na tahimik.
Ngunit araw at gabi
Danas ang nagsasabi
Kabayang naaapi
Ay lalong dumarami.
Damdamin ay nawakawak
Kaisipa'y lumawak
Biblya'y di na hawak
Ibong naging bayawak.
Ginalugad ang bundok
Mulang Besao at Bontoc
Hanggang Kianga't Tabuk
Sa paghanap ng Diyos.
Ito'y alamat-Itneg
Ng dating nananalig
Ngayon ay inuusig
Sa salang paghahasik
Koda:
Gustong buhay ay simple
Di ka-gitna o triple
Mula sa batang tiple
Pigil ngayon ay riple.
No comments:
Post a Comment